คำสรรพนาม

                คำสรรพนาม  คือ  คำที่ใช้แทนนามที่กล่าวมาแล้วข้างต้น  เพื่อที่จะได้ไม่ต้องกล่าวคำนามนั้นซ้ำอีก  แบ่งออกเป็น  ๖  ชนิด  คือ

                ๑.  สรรพนามใช้ในการพูดจา  (บุรุษสรรพนาม)  เป็นสรรพนามที่ใช้ในการสื่อสารระหว่างผู้พูด  ผู้ฟัง  และผู้ที่ถูกกล่าวถึง  ได้แก่

                     ก.  แทนผู้พูดหรือผู้ส่งสาร  (บุรุษที่ ๑)  เช่น  ฉัน  ข้าพเจ้า  กระผม  ดิฉัน  ข้าพระพุทธเจ้า

                     ข.  แทนผู้ฟังหรือผู้รับสาร  (บุรุษที่ ๒)  ท่าน  คุณ  เธอ  ใต้เท้า  ใต้ฝ่าละอองธุลีพระบาท

                     ค.  แทนผู้ที่ถูกกล่าวถึง  (บุรุษที่ ๓)  เช่น  เขา  ท่าน  แก  มัน  พระองค์

                ๒.  สรรพนามแสดงคำถาม  (ปฤจฉาสรรพนาม)  เป็นสรรพนามที่ใช้เป็นคำถามต้องการคำตอบ  จะใช้คำ  ใคร  อะไร  ที่ไหน  ผู้ใด  เช่น  ใครมา  อะไรหาย  ไหนเป็นสมุดของเธอ

                ๓.  สรรพนามแทนนามบอกความชี้ซ้ำ  (วิภาคสรรพนาม)  เป็นสรรพนามที่ใช้แทนนามที่กล่าวแล้วข้างหน้า  โดยชี้ซ้ำอีกครั้งหนึ่งและเพื่อแสดงความหมายแยกออกเป็นส่วน ๆ  จะใช้คำว่า  ต่าง  บ้าง  กัน  เช่น  นักมวยชกกัน  ทหารบ้างยิงปืนบ้างขุดสนามเพลาะ  นักเรียนต่างอ่านหนังสือ

                     คำ  กัน  บ้าง  ต่าง  ที่ไม่ได้แทนนามที่อยู่ข้างหน้า  ไม่เป็นสรรพนาม  เช่น  นักเรียนคุยกัน  ขอฉันเล่นหมากรุกบ้าง  ต่างคนก็ต่างทำงาน  ในกรณีนี้  คำ  กัน  บ้าง  ต่าง  เป็นคำวิเศษณ์
                 ๔.  สรรพนามบอกความไม่บ่งเฉพาะ   (อนิยมสรรพนาม)  เป็นสรรพนามที่กล่าวถึงโดยไม่เป็นคำถามและไม่ต้องการคำตอบ  กล่าวในเชิงปรารภ  เช่น  ใคร ๆ  ก็ชอบคนดี,  ใด ๆ  ล้วนอนิจจัง,  รู้อะไรไม่สู้รู้วิชา

๕.  สรรพนามบอกความบ่งเฉพาะหรือชี้ระยะ  (นิยมสรรพนาม)  เป็นสรรพนามกำหนดระยะใกล้ไกล  เพื่อระบุให้ชัดเจนยิ่งขึ้น  เช่น  นี่คือเรียงความของฉัน,  นั่นหนังสือรวบรวมบทร้อยกรอง,  โน่นคืดผลงานประดิษฐ์ของนักเรียนชั้น  ม. ๑

                     นี่  นั่น  โน่น  บอกความใกล้ไกลออกไปตามลำดับ

๖.  สรรพนามเชื่อมประโยค  (ประพันธสรรพนาม)  เป็นสรรพนามที่ทำหน้าที่แทนนามข้างหน้าและเชื่อมนามนั้นกับประโยคที่ตามมา  เช่น 

                     นักเรียนที่ทำผิดย่อมได้รับโทษ

                     สุนัขซึ่งซื่อมาจากสวนจัตุจักรเป็นพันธุ์บางแก้ว

                      คำ  ที่  ซึ่ง  อัน  ที่ไม่ได้แทนนามไม่เป็นสรรพนาม  เช่น

                     เขายืนอยู่ที่สนามหญ้า

                     เขาตำหนิเพื่อนซึ่งหน้า

                                       ฉันเหลาไม้  ๒  อัน

เกร็ดควรรู้  สรรพนามที่ใช้ในการพูดจาหรือบุรุษสรรพนาม  เช่น  ท่าน  เธอ  มัน  ถึงแม้จะนำไปใช้ทำหน้าที่อื่นที่นอกจากแทนนามแล้ว  เช่น  ใช้เน้นหรือประกอบนาม  ก็ยังจัดเป็นบุรุษสรรพนามอยู่  ไม่จัดเป็นสรรพนามชนิดใหม่  เช่น  เจ้าอาวาสท่านกำลังจำวัด, สุภาเธอช่วยหาหนังสือให้หน่อย, ลิงมันขึ้นต้นไม้